بافر دامی (مکمل بافری) در جیره گاوهای شیری

رایج ترین بافر دامی (مکمل بافری)

بیکربنات سدیم با نام عمومی “جوش شیرین” و فرمول شیمیایی NaHCO3 رایج ترین بافر دامی می باشد. بیکربنات سدیم یک ترکیب نمکی سفید، جامد و پودری می باشد. این بافر دامی ( مکمل بافری) در آب آمفوتر است و می‌تواند به عنوان اسید یا باز عمل کند. این بافر دامی سنتی با اینکه هنوز به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد، ولی دارای یک مشکل عمده می باشد. حلالیت بسیار بالای این مکمل بافری در شکمبه موجب می شود که اگرچه در حفظ pH شکمبه و کاهش خطر اسیدوز مؤثر واقع شود، اما بر هضم خوراک تأثیر منفی داشته باشد. در حقیقت این بافردامی (مکمل بافری) با افزایش سرعت عبور از شکمبه و کاهش هضم، بروز اسیدوز را کاهش می دهد. بنابراین استفاده از یک مکمل بافری آهسته رهش تر برای خنثی کردن اسید شکمبه به مدت طولانی تر توصیه می گردد.

مقاله مرتبط: مکمل دامی مناسب گله شما کدام است؟

لزوم استفاده از بافر دامی (مکمل بافری)

تامین نیاز گاوهای پرتولید امروز با تخصیص بخش بزرگی از جیره گاوها به کنسانتره، امکان پذیر است. این تغییر جیره، باعث بروز اختلالات گوارشی و مشکلات تولیدی و تولیدمثلی بسیاری شده است. pH بهینه، برای عملکرد مناسب شکمبه بین ۵/۵ تا 6/8 قرار دارد. اگر pH شکمبه در این محدوده قرار نگیرد، مصرف خوراک کاهش می یابد و پس از بروز اسیدوز، چربی شیر و قوام مدفوع کاهش پیدا کرده و در نتیجه سلامتی گاوها به خطر می‌افتد. تحقیقات نشان داده اند گاوی که با جیره حاوی 30 درصد علوفه تغذیه می شود، به طور طبیعی حدود 200 گرم بی کربنات سدیم کمتر تولید می کند نسبت به گاوی که با همان میزان مصرف ماده خشک، اما با 70 درصد علوفه در جیره، تغذیه شده است. علاوه بر این جیره های کم علوفه، ماهیتا اسیدی‌تر نیز هستند. افزودن بافر دامی (مکمل بافری) به جیره دام‌ها یکی از بهترین راهکارهای تغذیه‌ای برای تعدیل pH شکمبه و فعالیت میکروبی آن است.

موارد مصرف بافر دامی (مکمل بافری)

درموارد زیر، استفاده از بافر دامی (مکمل بافری) باعث رفع مشکلات تغذیه ای و بروز بیماری های وابسته به آنها خواهد گردید:

• سهم علوفه ای جیره پایین است (45 درصد یا کمتر).
• ذرت سیلوشده و یا سایر علوفه مرطوب و تخمیر شده منابع اصلی بخش علوفه ای جیره هستند.
• میزان ماده خشک مصرفی دام در ابتدای شیردهی کمتر از میزان استاندارد است.
• کاهش اشتها یا عدم یکنواختی در مصرف خوراک مشاهده می شود.
• سایز قطعات علوفه کوچک است.
• محدودیت در مصرف یونجه وجود دارد.
  • فیبر جیره، از 19٪ ADF کمتر است.
  • ماده خشک (DM) جیره کمتر از 50٪ است.
  • درصد چربی شیر به طور غیر طبیعی پایین است.
  • احتمال بروز اسیدوز، لنگش، نرمی سم و آبسه وجود دارد.
• گاوها تحت شریط تنش گرمایی هستند.

مزایای استفاده از بافر دامی

الف) تاثیر استفاده از مکمل بافری روی مصرف خوراک

از آنجایی که بافر دامی (مکمل بافری) توانایی تثبیت pH شکمبه را دارد، در زمان مصرف، توانایی هضم سلولز به طور کارآمدتری انجام می شود، تعدادگردش شکمبه افزایش می یابد، میزان پرشدگی شکمبه کاهش می یابد و به دنبال آن مصرف خوراک افزایش می یابد در یک مطالعه، افزایش وزن توسط تلیسه هایی که با بافر دامی تغذیه شده بودند بیشتر بود. مدفوع تلیسه های تغذیه شده با بافر دارای نشاسته کمتر و مقدار pH بالاتری بود. قابل توجه ترین مزیت استفاده از بافر دامی، کاهش 44 درصدی خوراک مورد نیاز به ازای هر واحد افزایش وزن در تلیسه های تغذیه شده با بافر دامی بود.

ب) تاثیر استفاده از بافر دامی روی تخمیر شکمبه

افزودن بافر دامی به جیره گاو می تواند غلظت VFA شکمبه را افزایش دهد و نسبت مولی آنها را به نسبت بالاتری از نسبت استات: پروپیونات تغییر دهد. در مطالعه‌ای با گاوهایی که با جیره‌های 75 درصد کنسانتره و بافر دامی ( مکمل بافری) تغذیه شدند، نسبت استات: پروپیونات از 1.31 به 2.0 افزایش یافت. دلیل این تغییر در تخمیر شکمبه مشخص نیست. ممکن است به تغییر در جمعیت میکروبی شکمبه یا تغییر در متابولیسم میکروب های شکمبه به سمت تولید استات بیشتر و پروپیونات کمتر مرتبط باشد. همچنین ممکن است ناشی از افزایش سرعت رقیق شدن مایع شکمبه به دلیل افزایش جریان آب به داخل شکمبه به عنوان تلاشی برای تنظیم اسمولالیته شکمبه باشد. در هر صورت، درصد چربی شیر افزایش می یابد زیرا استات پیش ساز اصلی سنتز چربی شیر است. در تحقیقات دیگر، محتوای چربی شیر معمولاً با استات بالاتر همبستگی نداشته است. ممکن است پروپیونات به دلیل عوامل فیزیولوژیکی و ژنتیکی، به جای تولید شیر به سمت بافت‌ها حرکت کند.

ج) تاثیر استفاده از بافر دامی (مکمل بافری) روی بازده نیتروژن

مصرف بافر می تواند بازده نیتروژن را افزایش داده و انتشار NH3 را کاهش دهد. علاوه بر این، به عملکرد مناسب شکمبه، تعادل پروتئین-انرژی مناسب در شکمبه و افزایش پروتئین قابل هضم در روده نیز کمک می کند. در واقع استفاده از بافر دامی با افزایش تولید پروتئین میکروبی میزان پروتئین قابل استفاده در روده باریک را به بیش ترین مقدار می رساند.

د) تاثیر استفاده از بافر دامی (مکمل بافری) روی تولید و ترکیب شیر

بافر دامی با افزایش ماده خشک مصرفی و قابلیت هضم مواد مغذی ، راندمان تولید شیر را در گاوهای دوشا افزایش می دهد. بافر دامی (مکمل بافری) چربی شیر را نیز ازطریق همین مکانیسم ها حفظ می کند. تحقیقات نشان داده اند که گاوهایی که از بافر دامی به طور مداوم استفاده می کنند، به دلیل افزایش نسبت استات به پروپیونات تقریبا به میزان دو برابر، از چربی شیر بالاتری برخوردارند. مصرف بافر دامی با بهبود فعالیت میکروب های شکمبه، میزان استفاده از پروتئین جیره را افزایش می دهد و با ارتقائ پروتئین میکروبی شکمبه، بر درصد پروتئین شیر می افزاید.

ه ) تاثیر استفاده از بافر دامی روی درمان بیماری های متابولیکی

ابتلا به اسیدوز، باعث تسریع در عبورخوراک از لوله گوارش وکاهش زمان هضم میکروبی می گردد. ضمن اینکه در این شرایط، جمعیت میکروبی نیز دچار تغییرات زیادی شده و توانایی هضم میکروبی خوراک را به میزان زیادی از دست می دهند. بافر دامی با ممانعت از رشد بیش از حد باکتری های مقاوم به اسید (لاکتوباسیلوس) و رشد جمعیت باکتریایی از طریق حفظ pH ایده آل، باعث بهبود فرایند تخمیردر شکمبه و افزایش هضم و مصرف خوراک می گردد.