اهمیت عنصر
اهمیت تغذیه ای روی برای اولین بار در سال 1934 در موش و موش صحرایی نشان داده شده است. روی در تمامی بافت های بدن وجود دارد و همانند سایر عناصر معدنی كم مصرف تمایل آن به تجمع در استخوان بیشتر از سایر بافتها است. غلظت بالای روی در پوست و پر نیز مشاهده شده است. با فرض مصرف مقادیر طبیعی روی و سایر عناصر كم مصرف از طریق جیره، اغلب بافت ها حاوی 300 قسمت در میلیون روی هستند. روی مانند آهن و سدیم برای جذب نیاز به سیستم انتقال فعال داشته و جذب آن تنظیم می شود (جذب در روده كوچك). بین مواد معدنی اثر متقابلی وجود دارد كه می تواند هضم و جذب را تحت تأثیر قرار دهد. برای مثال سطوح بالای مس و روی بر روی جذب سلنیوم تأثیر می گذارند. در بسیاری از شرایط تغذیه ای این اثرات متقابل اهمیت كمی دارند زیرا سطوح لازم برای ایجاد اثر متقابل بندرت به دست می آیند هر چند در شرایطی مثل تغذیه روی زیاد برای تولك بردن مرغ تخمگذار، اثرات متقابل بین مواد معدنی در مخاط ژژونوم بطور اجتناب ناپذیری اتفاق می افتند. روی ممكن است در جدار روده با متالوتیونئین باند شود و بدین وسیله به سایر نقاط بدن حمل شود یا بوسیله آلبومین به پلاسمای كبد حمل شود. بیش از یك ایزوفرم متالوتیونئین در بافت های مختلف گونه های جانوری یافت شده است. به تازگی یك خانواده از حاملین روی كه نقش مهمی در تنظیم متابولیسم روی در سطح داخل سلولی در پستانداران ایفا می كنند تشخیص داده شده است كه در ساختار آنها پایانه های آمینو و كربوكسی كه در داخل سلول قرار گرفته اند و همچنین یك منطقه داخل سلولی غنی از سیستئین مشاهده شده است. از طرف دیگر یك ایزوفرم متالوتیونئین در كبد، كلیه و مخاط روده جوجه پیدا شده است.
برخی وظایف روی در بدن:
روی برای فعالیت بیش از 300 آنزیم مورد نیاز است و در بسیاری از فعالیت های آنزیمی و متابولیكی بدن شركت می كند. یكی از مهم ترین وظایف عنصر روی مشاركت در سیستم دفاع آنتی اكسیدانی است (البته مكانیسمی كه بوسیله آن روی عمل آنتی اكسیدانی خود را اعمال می كند هنوز مشخص نشده است). روی در ساختمان آنزیم های مهمی نظیر كربنیك انهیدراز، كربوكسی پپتیداز لوزالمعده ای، لاكتات دهیدروژناز، آلكالین فسفاتاز و تیمیدین كیناز وجود دارد و فعال كننده چندین سیستم آنزیمی می باشد. كربنیك انهیدراز یك متالو آنزیم و حاوی 0/33 درصد روی می باشد. این آنزیم در آهكی شدن استخوان و تشكیل پوسته تخم مرغ نقش دارد. آب آشامیدنی شور میزان كربنیك انهیدراز را در مخاط رحم كاهش می دهد. با افزودن مكمل روی به آب آشامیدنی شور، اثر منفی آب شور بر كیفیت پوسته تخم مرغ تا حدودی مرتفع می شود و موجب كاهش پوسته شکسته می گردد. روی سنتز متالوتیونئین كه یک پروتئین غنی از سیستئین است و به عنوان روبنده رادیكال های آزاد عمل می كند را افزایش می دهد (در واقع سنتز متالوتیونئین در بافت در پاسخ به رژیم غذایی روی است). متالوتیونئین می تواند به ازای هر مولكول پروتئین با 7 اتم روی باند شود و البته می تواند با میل بالایی با مس نیز باند شود. روی یک عنصر حیاتی برای عملكرد بهتر سیستم ایمنی می باشد. عنصر روی با آنزیم های تكثیر كننده سلول های ایمنی همكاری می كند و باعث افزایش تولید پادتن و همچنین یكپارچگی سلول های دخیل در ایمنی می شود. روی از طریق شرکت در سوخت و ساز کربوهیدرات ها، چربی ها و پروتئینها بر استفاده از خوراک اثر مثبت می گذارد. از آنجا که روی نقش محافظتی بر بافت پانکراس در مقابل آسیب اکسیداتیو ایفا می کند می تواند به عملکرد مناسب پانکراس کمک کرده و از طریق ترشح آنزیم های گوارشی هضم مواد مغذی را بهبود دهد. طرز عمل روی بطور مهمی از دفع ازت در کود مرغ را کاهش می دهد و اکسید روی بهترین منبع روی برای کاهش از دست دادن ازت می باشد. روی یک نقش کلیدی در سرکوب رادیکالهای آزاد داشته چرا که یک کوفاکتور عمده برای آنزیم آنتی اکسیدانی سوپر اکسید دیسموتاز می باشد و همچنین باعث مهار پر اکسیداسیون لیپیدی می شود.
احتیاجات روی در طیور:
همانند برخی دیگر از عناصر معدنی کم مصرف، ترکیب جیره می تواند بر احتیاجات ظاهری روی تأثیر بگذارد اما به طور معمول روی به بیشتر جیره های طیور و خوک برای تأمین احتیاجات این عنصر اضافه می شود زیرا قابلیت دسترسی روی در منابع گیاهی به خاطر باند شدن آن با فیتات بسیار پایین است. NRC در سال 1994 سطوح 40 تا 70 میلی گرم بر کیلوگرم روی را در جیره غذایی پرندگان مختلف توصیه کرده است. هر چند در جیره های عملی بر پایه ذرت و سویا میزان مورد نیاز روی به 60 تا 80 میلی گرم در کیلو گرم افزایش می یابد که این اختلاف در مقدار روی مورد نیاز احتمالاً به دلیل میزان اسید فایتیک جیره است زیرا این لیگاند یک کیلاتور بالقوه برای روی است و چنانچه از آنزیم فیتاز در جیره استفاده شود نیاز به استفاده از مکمل روی کاهش می یابد. کیلات ها مخلوطی از عناصر معدنی با برخی مواد حامل نظیر اسیدهای آمینه یا پلی ساکارید ها هستند. این حامل ها یا مواد متصل کننده معمولاً توسط اتصالات کووالانسی از طریق گروه های آمینی یا اکسیژن، توانایی باند کردن فلزات را دارند. جذب عناصر معدنی کیلات شده یکنواخت تر است و کمتر توسط محیط های نامطلوب مجرای گوارشی تحت تأثیر قرار می گیرند. میزان روی مورد نیاز همچنین ممکن است توسط منبع تأمین کننده آن تحت تأثیر قرار بگیرد. مکمل های روی معدنی در رژیم غذایی طیور عبارتند از اکسید روی و سولفات روی. توانایی اکسید روی برای استفاده در پرندگان جوان تنها 40 درصد سولفات روی است. منابع کیلاته روی نظیر روی-متیونین به لحاظ جذب قوی تر از روی حاصل از اکسید روی و سولفات روی است.