گیاهان دارویی در تغذیه طیور: مزایا و محدودیت ها

گیاهان دارویی در تغذیه طیور نقش مهمی ایفا می‌کنند. این گیاهان دارای خواص درمانی و تغذیه‌ای هستند که می‌توانند به سلامت و بهره‌وری طیور کمک کنند. استفاده از گیاهان دارویی به جای آنتی‌بیوتیک‌ها علاوه بر اینکه عوارضی برای مصرف‌کننده ندارد، فواید زیادی دارد.

گیاهان دارویی خاصیت آنتی اکسیدانی می باشند. آنتی اکسیدان ها دارای در ارتقای سیستم ایمنی و جلوگیری از انواع عفونت ها نقش اساسی دارند . روغن های فرار استخراج شده از گیاهان دارویی مخلوطی از ترکیبات آروماتیک و مواد فرار مختلف هستند که بسیاری از آنها دارای خاصیت ضد میکروبی می باشند.

ترکیبات موجود در گیاهان دارویی

اجزای اصلی و فعال موجود در این ترکیبات فنول ها و ترپن ها هستند که مکانیسم عمل این ترکیبات صدمه وارد کردن به دیواره لیپوپروتئینی سلول باکتری ها است که منجر به نشت و کاهش ترکیبات سیتوپلاسمی می گردد.

ویتامین E ,C، بتاکاروتن و همچنین املاح معدنی مانند سلنیوم، منگنز روی همگی جزء آنتی اکسیدان های طبیعی شناخته شده هستند. محتوا و ترکیب اسانس های گیاهی به اثرات متقابل عوامل زیادی که عمدتا در فرآیندهای تولید مواد خام گیاه و اسانس های گیاهی دخالت دارند، بستگی دارد. برای مثال عواملی نظیر گونه ی گیاه، مرحله رشد، عوامل محیطی (فصل برداشت، آب و هوا) و منطقه جغرافیایی روی ترکیب و محتوای اسانس های گیاهی تاثیر می گذارند.

شباهت ها و تفاوت های گیاهان دارویی و داروهای شیمیایی

خاصیت توقف تکثیر عامل بیماری و یا کشندگی عامل بیماری نقطه اشتراک بین داروهای شیمیایی و گیاهان دارویی است ولی به وجود آوردن لایه محافظتی بر روی روده جهت جلوگیری از نفوذ و رشد عامل بیماری کوکسیدیوز در روده ها و تحریک سیستم ایمنی بدن در برابر عامل بیماری خاصیت اختصاصی گیاهان دارویی است که داروهای شیمیایی این ویژگی ها را ندارند. گیاهان دارویی از نظر میزان متابولیت‌های ثانویه بسیار غنی هستند.
متابولیت‌های ثانویه اثرات فیزیولوژیکی متعددی بر دام و طیور دارند. به همین جهت از ترکیبات موثره این گیاهان به عنوان داروی خوراکی استفاده شده و گیاهان دارویی نیز داروهای طبیعی نام گرفته‌اند. در حال حاضر در پزشکی مدرن، طیف وسیعی از داروها دارای منشا گیاهی می‌باشند.

استفاده از افزودنی های غذايی در تغذيه طيور به عنوان يک راه حل در بهره وری بيشتر از خوراک توسط حيوان محسوب می شود و به منظور جلوگيری از رشد پاتوژنهای روده ای و تحريک رشد استفاده می شود.

جایگزینی گیاهان دارویی با آنتی بیوتیک ها

ايجاد مقاومت در پاتوژنها و امكان باقيماندن آنتی بيوتيك در محصولات از معايبی هستند كه استفاده از آنها را در تغذيه دام و طيور به عنوان محرک رشد محدود كرده است. محدوديت كاربرد آنتی بيوتيكها، تمايل به استفاده از متابوليتهاي ثانويه گياهی واجد فعاليت زيستی را به عنوان راهكاری بـرای بهبود در همـين رابطه عملكرد دام و طيور افزايش داده است.

گياهان زيادی با خواص ضدميكروبی شناسايی شده اند. گیاهان دارويی علاوه بر خاصیت ضدميكروبی فوايد ديگری برای هضم و جذب مواد مغذی، تحريک اشتها و همچنين كاهش ليپيدهای سرم خون دارند.

آویشن در تغذیه طیور

Thymus vulgaris که معمولاً به عنوان آویشن شناخته می شود، به عنوان یک جایگزین بالقوه برای آنتی بیوتیک ها در خوراک طیور مورد توجه قرار گرفته است. تحقیقات نشان می دهد که آویشن می تواند تاثیر مثبتی بر رشد طیور داشته باشد. گنجاندن جیره آویشن له شده با افزایش وزن بدن و بهبود ضریب تبدیل غذایی در جوجه های گوشتی همراه بوده است. خواص آنتی اکسیدانی روغن آویشن در بهبود روده، بالابردن وضعیت آنتی اکسیدانی و افزایش ایمنی بدن در جوجه ها می شود. اثرات ضد باکتریایی روغن آویشن، زمانی که به عنوان اسپری استفاده می شود، در کاهش تعداد کلیفرم موثر بوده و به بهبود بهداشت کمک می کند.

به طور خلاصه، آویشن می تواند یک منبع طبیعی ارزشمند برای افزایش سلامت و بهره وری طیور باشد. با این حال، مطالعات بیشتری برای درک کامل مکانیسم‌ها و دوز بهینه آن برای گونه‌های مختلف طیور مورد نیاز است.

مزایای استفاده از آویشن در تغذیه طیور

• کیفیت رنگ: آویشن می‌تواند کیفیت رنگ گوشت و تخم‌مرغ را حفظ کند.
• کاهش بار میکروبی در لاشه: استفاده از آویشن می‌تواند به کاهش میزان باکتری‌ها در لاشه طیور کمک کند.
• کاهش اکسیداسیون چربی: آویشن می‌تواند اکسیداسیون چربی را کاهش دهد.
• افزایش طعم و ضریب تبدیل غذایی: آویشن می‌تواند طعم خوراک را بهبود دهد و ضریب تبدیل غذایی را افزایش دهد.

آویشن دارای ترکیبات فعالی است که اثرات ضد میکروبی، آنتی‌اکسیدانی، درمان بیماری‌های تنفسی، معالجه زخم‌ها، ضد نفخ و اسپاسم معده را دارند.

محدوديت‌هاى استفاده آويشن

استفاده از گیاه آویشن در تغذیه طیور دارای مزایا است، اما همچنین باید به محدودیت‌ها و عوارض آن نیز توجه کرد. در ادامه، محدودیت‌ها و نکات مهم مربوط به استفاده از آویشن در تغذیه طیور را بررسی می‌کنیم:

• حساسیت: برخی طیور ممکن است به آویشن حساسیت داشته باشند. قبل از استفاده، بهتر است با متخصص تغذیه مشورت کنید.
• مقدار مناسب: استفاده از آویشن باید با دقت انجام شود. مصرف زیاد ممکن است به طیور آسیب برساند.
• تداخل با داروها: آویشن ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد. مثلاً در صورت مصرف همزمان با داروهای ضدتشنج، مشکلات ممکن است پیش آید.
• تداخل با برخی مواد غذایی: آویشن ممکن است با برخی مواد غذایی تداخل داشته باشد. به عنوان مثال، مصرف آویشن همزمان با مواد غذایی حاوی تانین ممکن است مشکلاتی ایجاد کند.
• تاثیر بر روی بار میکروبی: استفاده از آویشن می‌تواند بار میکروبی در لاشه طیور را کاهش دهد، اما باید با دقت و به میزان مناسب انجام شود.
• تاثیر بر روی طعم و رنگ: استفاده از آویشن ممکن است طعم و رنگ گوشت و تخم‌مرغ را تغییر دهد. باید با توجه به نیاز و مقدار مناسب استفاده شود.

سیر در تغذیه طیور

سیر به عنوان یک آنتی بیوتیک طبیعی، در درمان بیماری های عفونی و تنفسی ماکیان موثر است و عوارض آنتی بیوتیک ها را نیز ندارد، البته به شرطی که به صورت مداوم و در طی چند دوره استفاده شود.

مزایای استفاده از سیر در خوراک طیور

• افزایش وزن: استفاده از سیر در تغدیه جوجه های گوشتی تاثیر مثبتی در افزایش میزان وزن گیری جوجه ها دارد و میزان مصرف دان را در آنها کاهش داده است. در تحقیقات انجام شده، سیر در دوزها و اشکال مختلف استفاده شد و در نهایت بهترین عملکرد به آزمایشی تعلق یافت که در آن یک کیلو پودر سیر در یک تن دان و یا ۵ کیلو سیر خرد شده در یک تن دان به مدت یک دوره مورد استفاده قرار گرفت.
• تقویت سیستم ایمنی: سیر دارای خواص آنتی اکسیدانی و ترکیبات ضد میکروبی می باشد، بنابراین در کنترل بیماری ها و افزایش سطح مقاومت بدنی پرنده ها موثر است. استفاده از مقادیر استاندارد پودر سیر یا سیر خرد شده در جیره طیور می تواند تا حد زیادی از بیمار شدن آنها جلوگیری کرده و یا به بهبودی سریعتر آنها کمک کند.

نعنا در تغذیه طیور

نعنا گیاهی با خواص شگفت انگیز در بهبود کارایی طیور و درمان بیماری های تنفسی می باشد. این گیاه بعنوان داروی طبیعی به کمک پرورش دهندگان آمده تا بتوانند با پرهیز از مصرف داروهای شیمیایی و آنتی بیوتیک ها محصولاتی ارگانیک و سالم تر به بازار عرضه نمایند. نعنا حاوی ترکیباتی از لیمونن، منتول و بتاکاریو فیلن است. این مواد به رقیق کردن خلط در مجاری تنفسی و خارج شدن ترشحات درون ریه کمک می کند. بالابردن سطح پادتن و کمک به بهبود بیماری های تنفسی از دیگر خواص نعنا می باشد. به همین دلیل اگر شما نعنا فلفلی را به جیره غذایی طیور خود در دوره پرورشی بیفزایید (مخصوصا اگر دوزهای بالاتری استفاده کنید)، می توانید شاهد تحریک سیستم ایمنی و بدن قوی تر در جوجه های گوشتی خودتان باشید.

مزایای استفاده از نعنا

• بهبود بیماریهای تنفسی: این گیاه برای بهبود علائم بیماری های تنفسی مانند: بیماری مزمن تنفسی C.R.D، برونشیت عفونی، لارنگوتراکئیت، کوریزای عفونی، آنفلوانزا و فرم تنفسی نیوکاسل و سینوزیت عفونی در بوقلمون استفاده می شود.
• جلوگیری از رشد باکتری: همچنین نعنا با خاصیت آنتی سپتیکی که دارد می تواند از رشد باکتری های مضر دستگاه گوارش جلوگیری کرده و هضم غذا جذب آن را بهبود ببخشد و در نتیجه به وزن گیری و ضریب تبدیل بهتر در گله کمک می کند.
• بهبود عملکرد مرغ تخمگذار: از دیگر خواص نعنا در جیره غذایی طیور می توان به بهتر کردن عملکرد مرغ تخمگذار مخصوصا در اواخر دوره تخمگذاری اشاره نمود، یعنی ضخامت و کیفیت پوسته تخم مرغ و تعداد تخم را افزایش می دهد.

در پایان باید گفت که اگر می خواهید نعنا را به خوراک طیور خود اضافه کنید، می توانید تا 20 کیلوگرم در هر تن خوراک برگ خشک شده نعنا را بیفزایید.

پونه در تغذیه طیور

پونه خاصیت ضدعفونی دارد و از خانواده نعنای وحشی است. برای درمان عصاره گیاهی در صنعت دام و طیور استفاده می شود. از خواص عصاره این گیاه می‌توان کمک به هضم غذا، ضد اسهال، ضد تشنج، درمان نفخ و تهوع، دفع سنگ کلیه، درمان بیماری قلبی، سیاه سرفه و سرماخوردگی را نام برد. عصاره گیاه پونه باعث رشد جوجه ها می شود همچنین خاصیت ضد باکتری در انواع باکتری ها را دارد. افزودن عصاره این گیاه در غذای جوجه ها باعث خوش طعم شدن گوشت آن ها نیز می شود. این عصاره برای گوشتی شدن جوجه ها بهتر از بومادران، گلپوره و زیره عمل می ‌کند. این عصاره سیستم ایمنی بدن را در جوجه حفظ می کند.

مزایای پونه در تغذیه طیور

این گیاه دارای خواص زیادی است که می‌تواند در رشد و بهبود عملکرد طیور مفید باشد:

• افزایش وزن در جوجه‌های گوشتی: اضافه کردن پودر پونه به جیره غذایی می‌تواند تولید درصد گوشت سینه مرغ را افزایش دهد.
• تخمگذاری بهتر: در طیور تخم‌گذار، پونه باعث بیشتر شدن میزان سفیده و زرده تخم مرغ می‌شود.
• خوش طعم کردن گوشت جوجه‌ها: پونه می‌تواند گوشت جوجه‌ها را خوش طعم کند.
• ضد میکروبی: اسانس نعنا در پونه خاصیت ضد میکروبی قوی دارد و می‌تواند طیور را بر علیه استافیلوکوکوس و اشریشیاکلی مقاوم سازد.

خار مریم در تغذیه طیور

Silybum marianum که معمولاً به عنوان خار مریم شناخته می شود، برای فواید بالقوه آن در تغذیه و خوراک طیور مورد مطالعه قرار گرفته است. بیایید تأثیر ترکیب دانه های خار مریم را در رژیم غذایی جوجه های گوشتی بررسی کنیم:

افزودن بذر خار مریم به خوراک جوجه های گوشتی اثرات مثبتی بر افزایش وزن، مصرف خوراک و ضریب تبدیل غذایی داشت. به طور خاص، هنگامی که خار مریم در رژیم غذایی شروع و رشد گنجانده شد، منجر به بالاترین وزن بدن در روز 42 پرورش بدون به خطر انداختن عضلانی یا درجه چاق شدن شد. سطح گنجاندن توصیه شده 0.2٪ در جیره های شروع و 0.67٪ در جیره های رشد بود.

مزایای خارمریم در تغذیه طیور

• ترکیب لاشه و کیفیت گوشت: هیچ تاثیر قابل توجهی بر ترکیب لاشه (از جمله عضلانی و درجه چاق شدن) مشاهده نشد. با این حال، رژیم های غذایی حاوی دانه های خار مریم، محتوای چربی خام در ماهیچه های پای مرغ را به میزان 15 درصد (گروه MT02) و 19 درصد (گروه MT23) در مقایسه با گروه کنترل (گروه C) کاهش داد.  گیاه مریم گلی بر ویژگی های طعم گوشت ماهیچه ها تأثیر مثبت گذاشت.
• سایر فواید: سیلیمارین، یک فلاونولیگنان موجود در خار مریم، دارای اثرات آنتی اکسیدانی، ضد التهابی، ضد فیبروتیک و تحریک کننده سیستم ایمنی است. در تولید طیور، سیلیمارین به عنوان محرک رشد در جوجه های گوشتی و برای افزایش کمیت و کیفیت تخم در لایه ها استفاده شده است.

به طور خلاصه، گنجاندن بذر خار مریم در جیره جوجه های گوشتی می تواند برای رشد، کارایی غذا و کیفیت گوشت مفید باشد. سطح گنجاندن توصیه شده تقریباً 0.67٪ در جیره های شروع کننده/ رشد دهنده است.

چرخه ایجاد مقاومت آنتی بیوتیکی

فواید استفاده از گیاهان دارویی در پرورش طیور

استفاده از گیاهان دارویی در پرورش طیور برخلاف آنتی بیوتیک ها فواید زیادی دارد:

• گیاهان دارویی به مرور زمان باعث پیدایش گونه های مقاوم باکتری نمی شوند.
• از گیاهان دارویی هم به منظور پیشگیری و هم به منظور درمان برخی بیماری های طیور می توان استفاده کرد.
• برخی از گیاهان دارویی باعث افزایش راندمان تولید در طیور تخمگذار می شوند.
• گیاهان دارویی باعث بهبود ضریب تبدیل غذایی شده و عملکرد روده حیوان را تقویت می کنند.
• کاهش اثرات بیماری یکی دیگر از فواید گیاهان دارویی برای طیور مختلف می باشد.

مواردی از دیگر خواص گیاهان دارویی در تغذیه طیور

برخی از گیاهان دارویی مانند بومادران و پودر هویچ برای تحریک و افزایش اشتهای طیور استفاده شده است. پودر هویچ محرک خوبی برای افزایش اشتها بوده و به رشد بهتر آنها کمک می کند. این گیاه برای تقویت سیستم ایمنی نیز مفید می باشد و می توان از این دارو برای کاهش عوارض واکسن در طیور استفاده کرد.

گیاه پونه باعث جذب بیشتر پروتئین، چربی و ویتامین ها در طیور تخمگذار شده و کیفیت تخم مرغ را افزایش می دهد. گیاهانی همچون مریم گلی، سرخار گل، مرزه و رزماری اثرات ضد باکتری، ضد قارچی و ضد ویروسی دارند و به سیستم ایمنی در تولید بیشتر آنتی بادی کمک می‌کنند. بنابراین این گیاهان دارویی سیستم ایمنی بدن طیور را تقویت نموده و باعث میشوند که پاسخگویی طیور به واکسن ها افزایش پیدا کند.

محدودیت های مصرف گیاهان دارویی برای دام و طیور

مصرف مکمل گیاهی برای دام و طیور بسیار مفید است، اما باید به محدودیت‌های مصرف آن توجه کرد.

• مصرف بیش از حد مکمل های گیاهی می‌تواند به دام‌ها آسیب برساند. به عنوان مثال، مصرف بیش از حد آنها می‌تواند باعث اختلالات گوارشی، اسهال و تهوع در دام‌ها شود..
• میزان مصرف این مکمل ها باید با توجه به نوع دام و نیاز آن تنظیم شود.
• همچنین مکمل گیاهی نباید جایگزین جیره اصلی دام‌ها باشد و باید به عنوان یک مکمل تغذیه‌ای در نظر گرفته شود.

برخی از دام‌ها به دلیل حساسیت‌های خاص، نمی‌توانند مکمل گیاهی را مصرف کنند. بنابراین، قبل از استفاده از این مکمل ها، بهتر است با متخصصان تغذیه دام مشورت کنید